Karbon çelikleri, günümüzde çeşitli alanlarda tercih edilmekte olan bir metal alaşımdır. Çelik, demir ve karbon bileşenlerinin bir araya getirilerek elde edildiği bu çelikler, diğer metallere göre daha serttir. Aynı zamanda diğer metallere göre daha kolay ve daha kısa süre içerisinde sertleşebilen karbon çeliği genel olarak dökme demir olarak da ifade edilebilir.
Karbon çelikleri günümüzde farklı endüstriyel alanlarda kullanılmakta ve farklı özelliklere sahip olarak üretilmektedir. Bu nedenle günümüzde tercih edilen çok sayıda karbon çeliği çeşidi bulunur.
Bu çeşitlerin her biri farklı amaçlar ve özellikler doğrultusunda üretim alanlarında tercih edilir. Aynı zamanda dövülebilir olan karbon çeliği, imalat çeliği olarak da adlandırılır. Bunun sebebi bu çeliklerin genellikle imalat alanlarında kullanılıyor olmasıdır.
Karbon Çeliği Nedir?
Karbon çelikleri günümüzde özellikle imalat alanlarında kullanıldığı için hemen hemen herkes tarafından bilinen en önemli malzemelerden biridir. Karbon çeliği hakkında merak edilen birçok konu vardır. Bunlardan biri de karbon çeliğinin ne olduğudur. Karbon çeliği diğer tüm çelik çeşitleriyle benzer özellikler gösterse de farklı noktaları bulunmaktadır. Peki karbon çeliği nedir?
Karbon çeliği içerisinde çeşitli miktarlarda karbon bulunan, çelik ve demirle birleşerek bir alaşım haline gelen imalat malzemelerine verilen isimdir. Bu aşamada çeşitli karbon alaşımlı çelikler üretilirken belirli miktarda karbon kullanılmaktadır.
Bununla birlikte karbon çelikleri özellikle makine, somun, dişli çark ve kürek gibi araç gereçleri üretirken tercih edilmektedir. Normal çeliğe göre daha dayanıklı ve sağlam olan karbon çeliği, özellikle imalat alanında önem taşımaktadır. Özellikle yüzeyi ve parçaları kuvvetlendirmek amacıyla tercih edilen bu çelikler üst düzey bir dayanıklılık göstererek parçaların daha uzun ömürlü olmasına olanak sağlamaktadır.
Karbon Çeliği Kullanım Alanları
Karbon çeliği kullanım alanları oldukça geniş ve fazladır. Bunun sebebi karbon alaşımlı çeliklerin daha dayanıklı olmasıdır. Ancak bu noktada çelik içerisindeki alaşımın ne ve ne kadar olduğu da önem taşımaktadır. Bu aşamada karbon alaşımlı çelikler düşük, orta ve yüksek düzeyde olacak şekilde sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflama da karbon çeliğinin hangi parça veya endüstri alanında kullanılacağının kararlaştırılması açısından önem taşır.
Bu anlamda büyük bir ayrım yapılmasa da karbon çelikler hemen hemen her alanda kullanıma uygun malzemelerden biridir. Orta, yüksek ve düşük olarak ayrılan sınıflar, çeliğin içerisine eklenmiş karbon bileşenini ifade eder.
Örneğin düşük karbonlu çelikler, daha yumuşak oldukları için genellikle inşaat alanlarında tercih edilmektedir. İnşaat yapılarında kullanılan bu çelikler diğerlerine göre daha yumuşak bir yapıya sahiptir.
Bir diğer karbon çelikleri çeşidi ise orta düzeyde olanlardır. Bunlar da genellikle makine üretimi için tercih edilmektedir. Makine imalatında tercih edilen orta karbonlu çelikler orta düzeyde bir sertliğe sahiptir.
Yüksek karbonlu çelikler ise daha sert, dayanıklı ve kesici özelliklere sahiptir. Yüksek karbon çeliği daha çok takım ve endüstriyel üretim alanlarında kullanılmaktadır. Bu aşamada ıslah çelik ve diğer çelikler ile benzerlik gösterebilmesi mümkündür.
Karbon Çeliği Fiyatları
Karbon çeliği fiyatları hakkında net bir bilgi verebilmek mümkün değildir. Bunun sebebi karbon çeliklerinin fiyatlarının birçok faktör doğrultusunda değişiklik göstermesidir. Bu faktörler genel olarak aşağıdaki gibidir;
- Karbon çeliği cinsi, fiyatların artmasına veya azalmasına neden olabilir.
- Satın alınacak olan karbon çeliği ebatları, fiyatın değişmesini etkileyen en önemli faktörlerden biridir.
- Ayrıca bu aşamada çeliğin ağırlığı da fiyatların artmasına sebebiyet verebilir.
- Karbon çeliği fiyatlarını etkileyen bir diğer faktör de alaşım içerisinde ne düzeyde karbon kullanıldığıdır.
Yukarıdaki faktörler doğrultusunda bu çeliklerin fiyatları değişiklik göstermektedir. Bu nedenle net fiyat bilgisi için firmalarla iletişime geçmek daha doğrudur.
En Yaygın Kullanılan Karbon Çeliği Kaliteleri
Birçok farklı karbon çeliği kalitesi vardır ve her biri farklı özelliklere sahiptir. En yaygın olarak kullanılan karbon çeliği kaliteleri şunlardır:
SAE 1006: Bu düşük karbonlu çelik kalitesi, genellikle çelik tel üretimi gibi uygulamalarda kullanılır. İşlenebilirliği yüksektir ve düşük maliyetli bir seçenektir.
SAE 1010: Bu düşük karbonlu çelik kalitesi, genellikle boru ve profil üretiminde kullanılır. İyi bir şekillendirilebilirliğe sahiptir ve kaynak yapmak için uygundur.
SAE 1020: Bu düşük karbonlu çelik kalitesi, genellikle makine parçaları, şaftlar ve dişliler gibi uygulamalarda kullanılır. Yüksek mukavemeti ve iyi bir şekillendirilebilirliği vardır.
SAE 1045: Bu orta karbonlu çelik kalitesi, genellikle dövme parçalar, makine parçaları ve dişliler gibi uygulamalarda kullanılır. Yüksek mukavemeti ve aşınmaya karşı dayanıklılığı vardır.
SAE 1095: Bu yüksek karbonlu çelik kalitesi, genellikle bıçaklar ve yaylar gibi uygulamalarda kullanılır. Yüksek sertliği ve keskinliği vardır. Bu farklı karbon çeliği kaliteleri, farklı uygulama alanlarına yönelik özellikleri nedeniyle tercih edilir. Kalitelerin seçimi, uygulama gereksinimlerine ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre yapılmalıdır.
Karbon Çeliği Özellikleri
Karbon çelikleri birçok özelliğe sahip demir ve metallerden biridir. Bu alaşımın günümüzde sıklıkla kullanılmasının en büyük sebebi diğer metallere nazaran karbon ve demirin daha kolay bulunabilmesidir.
Karbon çeliği özellikle daha kolay şekil alabildikleri için de tercih edilmektedir. Bu sebeple bu çeliklerin en önemli özellikleri arasında kolay şekil alabilmesi yer almaktadır. Işıl işlemlere de olanak sağlayan karbon çelikleri sayesinde döküm işlemleri de yapılabilir.
Karbon çeliklerin bir diğer özellikleri de diğer alaşımlara göre daha uygun maliyetli olmalarıdır. Uygun maliyetleri sebebiyle de karbon çelikler çeşitli imalat alanlarında daha sık tercih edilmektedir.
KARBONLU ÇELİKLERİN KULLANIM ALANLARI VE ÖZELLİKLERİ
| Kalite | Kullanım Alanları ve Özelikleri |
| Düşük Karbonlu Çelikler | Cıvata, somun, ıslah edilebilir makine parçaları imalatı, yapı ve inşaat sektöründe görev alarak kullanılabilir. Yüzey sertleştirme işlemleriyle sertleştirilebilirler. |
| Orta Karbonlu Çelikler | Makine, cıvata, somun, dingil, gemi şaftı, uskur mili, dişli çark, transmisyon mili, frezeli mil, yük kancas›, manivela kolu, ray, kazma, kürek gibi araç gereçlerin yapımında kullanılır. Isıl işlem ile sertleştirilmeye uygundur. |
| Yüksek Karbonlu Çelikler | Mil, şaft, cıvata, somun, spiral ve yaprak yaylar, makaslar, kesici basit takımlar, zımba, kepçe dişlisi, greyder bıçağı, yüksek mukavemetli makine parçaları, eğe, keser, ağaç testeresi gibi araç gereçlerin yapımında kullanılır. Isıl işlem ile sertleştirilmeye uygundur. |
Sıkça Sorulan Sorular:
Karbon çeliği, diğer metallere göre daha sert ve daha kısa süre içinde sertleştirilebilir. Bu özellikleri nedeniyle imalat alanında sık tercih edilen bir malzemedir.
Karbon çeliği, makine, somun, dişli çark, kürek ve inşaat sektörü gibi farklı endüstriyel alanlarda kullanılır.
Karbon çeliği, normal çeliğe göre daha dayanıklı ve sağlamdır. Ayrıca yüzeyi ve parçaları kuvvetlendirerek daha uzun ömürlü parçaların üretilmesine olanak sağlar.
Karbon çeliği, düşük, orta ve yüksek olmak üzere farklı sınıflara ayrılır. Bu sınıflar, çeliğin içerisine eklenen karbon miktarına bağlı olarak belirlenir.
Düşük karbonlu çelikler genellikle inşaat alanlarında kullanılır. İnşaat yapılarında kullanılan bu çelikler diğerlerine göre daha yumuşak bir yapıya sahiptir.
Orta karbonlu çelikler, genellikle makine imalatı gibi orta düzeyde sertlik gerektiren endüstriyel alanlarda tercih edilir.
Yüksek karbonlu çelikler, kesici aletler, yaylar ve yataklar gibi yüksek dayanıklılık ve sertlik gerektiren endüstriyel alanlarda kullanılır.
